Sfeerimpressie conferentie verborgen begaafdheid
Het signaleren van kenmerken van begaafdheid vormt een eerste belangrijke stap in het realiseren van passend onderwijs voor begaafde leerlingen. Daarom kwamen op 1 februari 2024, 244 onderwijsprofessionals samen in Hotel Casa in Amsterdam. Met 13 verschillende workshops én de vertoning van de film Hoogbegaafd, wat nu? is voor de deelnemers de keuze voor het opdoen van kennis groot.
Welkom
Dolores Leeuwin vertelt in haar welkomstwoord over haar eigen ervaringen met haar kenmerken van begaafdheid. Ze was zo graag eerder (h)erkend en ze zou willen, dat een conferentie als deze in haar schooltijd al bestond…
Doen we wat we kunnen doen voor elk kind? - Marjolein Moorman
Wethouder Onderwijs, Armoedebestrijding, Schuldhulpverlening en Jeugdzorg gemeente Amsterdam
Marjolein Moorman haalt voor haar voordracht het nummer ‘Hoogbegaafd’ van Kinderen voor kinderen aan waar de volgende tekst voorkomt “In mijn hoofd werkt het anders, en soms is dat ook lastig, ik hoop dat je nu beter begrijpt dat ik het anders begrijp.” Moorman geeft aan dat we niet met dezelfde bril naar alle kinderen kijken, dus ook niet naar kinderen met kenmerken van begaafdheid. En dat we dit wel moeten doen: “Doen we wat we kunnen doen voor elk kind?” Ze geeft aan dat kansengelijkheid helemaal bovenaan staat in de lijst staat van alles wat we doen binnen het onderwijs. En dat betekent niet het behalen van hetzelfde niveau voor iedereen. Dat gaat juist over het aanzetten van het ontwikkelen van het talent dat ieder kind heeft.
Academische werkplaats Lab020 – Joost van Caam
Directeur-bestuurder Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Amsterdam Diemen
Joost van Caam gaat in op het vergroten van kennis bij professionals zodat zij kenmerken van begaafdheid eerder (h)erkennen: “We moeten leren breder naar inclusie kijken. In ons huidige systeem zijn er nog te veel kinderen die niet kunnen meekomen. We moeten beleid spiegelen aan de ervaring van jongeren.”
Hij benadrukt dat dit vooral kan ontstaan door een open dialoog tussen praktijkervaring en onderzoekers in de zoektocht naar passend onderwijs. Daarom lanceren schoolbesturen, kennisinstituten en Lab020 een onderzoekswerkplaats en stedelijk netwerk op het gebied van begaafdheid. Net als Marjolein Moorman, benadrukt Joost dat de aandacht die aan de kinderen gegeven wordt, eigenlijk aan alle leerlingen gegeven zou moeten worden.
Op 9 april is de eerste stedelijk netwerkbijeenkomst begaafdheid. Hier ontmoeten HB-specialisten, intern begeleiders, leraren die betrokken zijn bij begaafdheid of werken met leerlingen met kenmerken van begaafdheid elkaar om samen te werken aan de vorming van een dekkend netwerk voor Amsterdam en Diemen.
Hoogbegaafd. Wat nu? – Sunny Bergman, Inge de Frank en leerlingen
We bekijken de trailer van de documentaire Hoogbegaafd. Wat nu?
Loading
In the spotlight – Eleonoor van Gerven
Secretaris van de World Council of Gifted and Talented Children en voorzitter van The Education Insights Group
Na een groot applaus voor de leerlingen staat Dr. Eleonoor van Gerven op het podium en start haar lezing met de vraag: Zijn sommige leerlingen onzichtbaar of… hebben wij niet geleerd hen te verstaan? Ze roept op om te stoppen met het labelen van kinderen en te starten met moeilijk verstaanbaar gedrag te leren verstaan. Eleonoor: “Elke leerling doet er altijd toe, elke dag opnieuw”. Ze wenst dat onderwijsprofessionals “met een bril met gemengde glazen” naar een kind kijken. Dat wil zeggen: niet alleen naar cognitieve, sociale en emotionele kenmerken, maar allereerst naar de kracht van het kind. “Dan kun je erna samen kijken welke barrières er op te heffen zijn. Wat heeft deze mens nodig om zich te ontwikkelen?”
We kijken met een traantje naar de dertienjarige goochelaar Cillian O'Connor's ‘mystifying magic’
Informatiemarkt
Op de drukbezochte informatiemarkt verspreidde verschillende organisaties hun informatie.
stichting iQ+, Koepel HB, LAB 020 & Netwerk, Binnenplaats, Het ABC, Day a Week School, DNKRS, Bureau Talent, Onderwijs maak je samen en Eduprompt.
Een greep uit de werksessies
De vele gezichten van begaafdheid - Leonieke Bogaard en Sima de Bruyn-Daoud
Het blijkt vaak moeilijk om hoogbegaafden, van welke achtergrond dan ook, het juiste onderwijsaanbod en de juiste begeleiding te geven zodat zij hun talenten ten volle kunnen ontplooien. Dit geldt nog sterker voor leerlingen met een bi-culturele of migratieachtergrond en/of leerlingen met een lage sociaaleconomische status (SES). Na een hobbelige zoektocht naar passend onderwijs zetten deze twee vrouwen, zelf moeders van kinderen met kenmerken van begaafdheid, stichting iQ-plus op. Zij organiseren activiteiten voor ouders en kinderen waar kennisdeling voorop staat. Hun voornaamste streven is om duidelijk te maken welke onbewust vooroordelen er leven en hoe dit de prestaties van kinderen beïnvloedt. “Leerlingen scoren naar de onderbewuste vooroordelen van de leerkracht. Zelfs als je negatieve stereotypen in je hoofd hebt, dan voelen de kinderen dat. Ze tonen aan de hand van cijfers en casussen aan dat vele doelgroepen extra aandacht verdienen. Een goed voorbeeld hiervan komt van een deelnemer aan deze workshop. Zij is een lerares op een vmbo-school. Haar collega’s vroegen haar waarom zij naar deze conferentie ging. Deze collega’s veronderstelden dat ‘die leerlingen toch niet bij ons zitten?’ De workshopleiders tonen aan dat 30% van de leerlingen met kenmerken van begaafdheid naar het vmbo gaat. Na een interessant gesprek tussen de deelnemers en de workshopleiders blijkt dat er veel te weinig tijd is: er valt nog zoveel te leren en te winnen.
Onderwijs aan dubbel bijzondere kinderen - Arianne Dobber en Cisca van Wattingen
Eerder op de dag ontroerde de dertienjarige goochelaar het publiek. Ja, elk kind heeft een talent dat een schijnwerper verdient. In de workshop ‘Onderwijs aan dubbel bijzondere kinderen’ stond het belang van een tweesporenbeleid voorop. Deze kinderen komen tot bloei als ze ondersteund én uitgedaagd worden, met een verrijkt en verdiept onderwijsaanbod. De film Brammetje Baas en een venndiagram over de overlap tussen begaafdheid, ADHD en ASS brachten het gesprek verder op gang. Een stevige pedagogische driehoek, genoeg tijd nemen om uit te zoeken wat werkt zijn voorwaarden voor passend onderwijs. Voorbij labels moeten we elke dag opnieuw breed kijken naar kinderen en samen zoeken naar de juiste vertaalslag van onderwijsbehoeften. Twee inspirerende projecten kwamen aan bod: MetalliQ, voor dubbel bijzondere kinderen in het speciaal onderwijs, en de plusklassen Project Dubbel Bijzonder in het reguliere primair onderwijs. Bij het samenwerkingsverband PO werken meerdere specialisten met kennis op het gebeid van dubbel bijzondere leerlingen.
Meisjes en begaafdheid – Maaike Goddijn
'Gifted girls are chameleons’ *
We dragen allemaal bewuste of onbewuste vooroordelen mee over wat als vrouwelijk of mannelijk is. Media versterken deze ideeën over genderrollen. Van jongs af aan komen we overal genderspecifieke boodschappen tegen, zoals in speelgoedwinkels waar roze en glitters domineren,
We noemen meisjes vaker 'lief' en jongens 'stoer'. Dit beïnvloedt ons zelfbeeld. Meisjes met begaafde kenmerken ervaren dit ook. Om niet op te vallen en zich niet anders te voelen, blijven ze keurig binnen de kaders werken. Regelmatig hebben ze niet in de gaten dat ze een groot cognitief talent bezitten en verklaren ze hun eigen (school)successen door bijvoorbeeld hard werken of een makkelijke toets.
Wat kunnen scholen doen? Het is van cruciaal belang dat leerkrachten hoge, realistische verwachtingen hebben. Investeer in relaties, zodat zelfs de ogenschijnlijk "perfecte" meisjes zich gezien voelen en hun grote cognitieve potentie durven te tonen. Werk met rolmodellen of wees zelf een positief voorbeeld. Let ook op de taal die je gebruikt in de klas om (onbewuste) stereotiepe (gender)vooroordelen te verminderen.
De documentaire: Hoogbegaafd. Wat nu?
Deze ontroerende documentaire neemt ons mee in de belevingswereld van vijf Amsterdamse leerlingen. Het kijken door hun bril, helpt ons hen te begrijpen. Inge de Frank scoutte de leerlingen en had direct door wie ze waarom wilde hebben. Emma, om haar creatieve begaafdheid en hekel aan school. Kyan omdat hij ‘het’ zelf nog niet wist, Venny door haar bijzondere verhaal, Maxim omdat hij in de klas interessante vragen stelde en Aurora omdat ze gelijk een vurig betoog hield over waar zij allemaal tegenaan liep.
Dit zijn de tips van deze leerlingen aan docenten:
Maxim vraagt om de kind als plant te zien en die water te geven zodat het gezien wordt. Venny vraagt docenten om meer openminded te zijn voor dat wat ze niet kennen. Kyan legt uit dat motivatie de kern is: hoe geef je een kind motivatie om te leren? Prikkelen en out of the box denken is het antwoord. Aurora vraagt om de leerling als uniek mens te zien. En, zegt Emma, “Zeg niet steeds tegen kinderen dat ze zo slim zijn… en zeg nooit tegen kinderen dat ze vervelend zijn, want dat zijn ze niet. Nooit.”